De vier belangrijkste Hindoeïstische / Sanatan Dharma stromingen
July 9, 2018 No CommentsDe stromingen in het Hindoeïsme lijken in grote mate op stromingen in het christendom, jodendom en andere godsdiensten. Dat wil zeggen: het zijn afzonderlijke gemeenschappen gelovigen binnen een bredere religieuze traditie. Maar de verschillen zijn aanzienlijk, ingewikkeld en zelfs verwarrend voor buitenstaanders. Stromingen in het christendom bijvoorbeeld kunnen (zelfs vurig) verschillen over de juiste interpretatie van de Bijbel, over de rituelen of hoe verlossing wordt bereikt (goede werken tegenover geloof), maar ze zijn het er (vrijwel) allemaal over eens dat God, God is en Jezus zijn zoon.
Maar al zijn Hindus het er wel over eens dat er slechts één Opperwezen is (Brahman) en erkennen ze de Hindoeïstische Drie-eenheid (Brahma, Vishnu en Shiva), ze geloven liever dat de godheid van hun keuze of het nu Vishnu (of een van zijn vele gedaanten), Shiva of Shakti is, alle kosmische functies van schepping, voortbestaan en opheffing belichaamt. Andere verschillen, zoals de individuele opvattingen over aanbidding en de relatie tussen de individuele ziel en de Hoogste Ziel, spelen ook een belangrijke rol.
Hoe de verschillende Hindoeïstische stromingen zich hebben ontwikkeld leg ik u uit.
Het Hindoeïsme is gebaseerd op de Veda’s: eeuwige, heilige geschriften die aan de wijzen werden geopenbaard en waarin de spirituele wetten worden uiteengezet die de Hindus volgen met name de regels over rituelen en opofferingen. De vroege Hindus aanbaden natuurkrachten, zoals Surya (of Soorya), de zon; Indra, god van regen en donder; Vayu, de god van de wind; en Agni, de god van het vuur. De Rig Veda, het oudst bekende religieuze document (of nog bestaand geschrift; staan vol lofzangen op deze goden.
Toch bleek het Hindoeïsme al vroeg een open religie te zijn door verschillende opvattingen over verlossing toe te staan en te verwelkomen. Het was dus niet verbazingwekkend dat religieuze denkers verschillende denkrichtingen en wijzen van aanbidding ontwikkelden. Met deze post Vedische ideeën wilde men alternatieve, meer persoonlijke objecten van aanbidding zoeken in aanvulling op (of in plaats van) de Vedische opvattingen over rituelen en opofferingen die gericht waren op natuurkrachten.
Al deze ideeën en voorkeuren dienden als basis voor het Hindoeïstische denken in stromingen. In de loop der tijd, in het post-Vedische tijdperk (500 voor tot 500 na onze jaartelling) ontwikkelden Hindoes op basis van deze keuzen vier hoofdstromingen, waarvan sommige weer eigen onder verdelingen kenden:
- Vaishnavisme (volgelingen van Vishnu)
- Shaivisme (volgelingen van Shiva)
- Smartisme (aanbidding van Vishnu, Shiva, Ganesha, Surya en Devi)
- Shaktisme (aanbidding van Devi, vrouwelijke goddelijke macht)
Opmerking:
De termen Shaiviet en Shaiva zijn inwisselbaar; beide verwijzen naar iemand die het Shaivisme aanhangt. Dat geldt ook voor de termen Vaishnaviet en Vaishnava, die verwijzen naar volgelingen van het Vaishnavisme.
Al deze stromingen onderschrijven de brede basisopvattingen en -principes van het Hindoeïsme. Elke stroming aanvaardt het gezag van de Veda’s. Daarnaast leggen ze allemaal het accent op toewijding aan /hun gekozen godheid als basisvereiste. Het Vaishnavisme, Shaivisme en Shaktisme zijn er alle drie heilig van overtuigd dat hun god/godin het enige Opperwezen is dat zeggenschap heeft over de drie primaire functies: schepping, bescherming en vernietiging. Het Smartisme is echter liberaler en baseert zich op Smrti (‘herinnerde’) geschriften: de Purana’s, epossen en mythen. Smarta’s aanbidden naast Vishnu en Shiva andere godheden: Ganesha, Surya en Devi.
Het Vaishnavisme, Shaivisme, Smartisme en Shaktisme hebben allemaal hun eigen literatuur en gedetailleerde richtlijnen ontwikkeld voor allerlei erediensten, met de bijbehorende mantra’s. In hoogwaardige poëzie wordt in ontroerende termen de liefdevolle relatie tussen de gelovigen en zijn godheid beschreven, die doet denken aan een menselijke liefdesrelatie; ook hier wordt het verdriet over scheiding duidelijk beschreven.
Het voornaamste verschil tussen Vaishnavieten en Shaivieten is hun opvatting over het bereiken van verlossing. Shaivieten leggen de nadruk op kennis als de weg naar verlossing, terwijl Vaishnavieten de nadruk leggen op liefde voor God en overgave aan God. Let wel, ‘nadruk’ is van belang hier, want ook Shaivieten tonen liefde voor hun god en Vaishnavieten streven ook naar kennis. Het is absoluut geen kwestie van of/of. Dit kernverschil in nadruk leidde in de loop der tijd bij elke stroming tot een eigen keuze van godheden, en elke stroming ontwikkelde zijn eigen opvattingen en bijbehorende rituelen voor aanbidding. Met deze voorkeuren ontstonden duidelijke, onmiskenbare verschillen. Verdelingen en onderverdelingen binnen deze hoofdstromingen hebben de zaken nog ingewikkelder gemaakt. Globaal genomen worden deze onderverdelingen geaccepteerd en getolereerd, zoals ook katholieken en protestanten elkaar (meestal) tolereren. Hindus accepteren deze keuze meestal gewoon en houden hun opvallend tolerante visie.
There is no ads to display, Please add some
Sorry, the comment form is closed at this time.